Samenvatting

Dit actieonderzoek is uitgevoerd onder leerlingen en leerkrachten van basisschool De Zonnewijzer in Bussum. Het onderzoek gaat over het vergroten van vaardigheden behorende bij de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen in groep 6. De aanleiding voor dit onderzoek is geweest dat ik als groepsleerkracht vastloop na het volgen en signaleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Dit volgen en signaleren gebeurt middels het expertsysteem ZIEN! Dit expertsysteem brengt door middel van verschillende vragenlijsten de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen in beeld. Uit de vragenlijsten, ingevuld door mij als groepsleerkracht in november 2017, vielen met name de egoveerkracht en de egocontrole op. De egoveerkracht wordt omschreven als de vaardigheid waarbij je flexibel maar ook vasthoudend moet zijn (IJzendoorn & Vliet-Visser, 1986). Daar tegenover staat de egocontrole. Deze vaardigheid gaat om het onderdrukken van impulsen of deze juist direct aan bod laten komen. Als leerkracht voel ik me handelingsverlegen bij de laatste paar fasen van Handelingsgericht werken (HGW) op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Het betreft de stappen begrijpen, plannen en realiseren. Middels dit onderzoek heb ik antwoord kunnen geven op de volgende onderzoeksvraag: Op welke manier kan ik in mijn handelen als leerkracht, naar aanleiding van de resultaten van ZIEN!, een bijdrage leveren aan het vergroten van de egoveerkracht en de egocontrole van de leerlingen uit groep 6 van basisschool De Zonnewijzer? Om de beginsituatie in beeld te brengen is er literatuurstudie verricht, een vragenlijst afgenomen bij alle groepsleerkrachten en is de intern begeleider geïnterviewd. Om tot verdiepende informatie te komen zijn drie leerkrachten uit verschillende groepen geïnterviewd. Ten slotte zijn er diverse interventies uitgevoerd in de klas. Het doel van deze interventies was het vergroten van de egoveerkracht en de egocontrole van de leerlingen in groep 6. Er kan geconcludeerd worden dat mijn kennis over de sociaal-emotionele ontwikkeling veelal gelijk is met de kennis van de andere leerkrachten. Dit geldt ook voor de leerkrachten onderling. Verder blijkt uit de beginsituatie dat ik als groepsleerkracht behoefte heb aan meer kennis en begeleiding bij de laatste paar fasen van HGW. De andere leerkrachten hebben laten weten deze mening te delen. Interventies, gericht op één specifieke vaardigheid van de sociaal-emotionele ontwikkeling, blijken een positieve invloed te hebben op de egoveerkracht en de egocontrole van de leerlingen in groep 6. Het wordt de andere groepsleerkrachten daarom aanbevolen om doelgerichte activiteiten uit te voeren die gericht zijn op één specifieke sociaal-emotionele leren competentie.