Samenvatting

Met dit onderzoek wil ik klassenmanagement onder de loep nemen. In hoeverre draagt klassenmanagement bij aan efficiënte onderwijstijd? Vanuit meerdere onderzoeken (onder andere Dronkers 2007) is aangetoond dat kinderen met speciale onderwijsbehoeften meer instructie, tijd en oefening nodig hebben om de doelen te bereiken. In de 1 zorgroute1 staat afstemming van het onderwijs op de onderwijsbehoeften van deze leerlingen centraal. De leerkracht gaat werken en denken vanuit de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Op basis van deze onderwijsbehoeften worden de overige aspecten van het klassenmanagement ingezet. De overige aspecten zijn volgens Förrer & Jansen (2001), Förrer & Schouten (2009), Marzano (2003) en Veenman (2003): voorbereiden, plannen, organiseren, begeleiden en evalueren van de onderwijssituatie.
Door het toepassen van goed klassenmanagement zouden leerkrachten in staat moeten zijn in de onderwijsbehoefte van alle leerlingen te voorzien. Middels een onderzoek wilde ik toetsen of en op welke wijze de leerkrachten op "mijn school" klassenmanagement toepassen. Naar aanleiding van de interviews en observaties kan ik concluderen dat de aspecten van het klassenmanagement weldegelijk worden toegepast op "mijn school", maar niet op basis van de geformuleerde onderwijsbehoeften van de kinderen. Er wordt in feite een stap overgeslagen, namelijk het formuleren van deze onderwijsbehoeften. Om op deze manier te kijken naar kinderen vergt een omslag in denken van de meeste leerkrachten.
Traditiegetrouw zijn veel leerkrachten gericht op het benoemen van onderwijsbeperkingen van het kind. Deze manier van werken is weinig productief. Benoemen wat er mis is met een kind levert de leerkracht geen concrete aanwijzingen op voor haar handelen naar deze leerling in de klas. Het denken in termen van onderwijsbehoeften biedt een tegenwicht tegen deze manier van denken. Daarnaast blijkt uit de interviews dat de leerkrachten ontevreden zijn met de manier waarop de zorgstructuur op het gebied van groeps- en handelingsplannen nu georganiseerd is. Iedere klas hanteert een groepsplan en daarnaast groeps- en/of individuele handelingsplannen. Deze documenten zijn minder geschikt om "met" elkaar te werken. De meeste leerkrachten hanteren deze plannen dan ook naast elkaar. Dit zorgt ervoor dat de plannen niet voldoende uitvoerbaar zijn. De plannen veranderen voor een aantal leerkrachten zelfs in "papieren tijgers". Met deze twee aandachtspunten - de onwerkbare factor van de huidige plannen en het ontbreken van het formuleren van de onderwijsbehoeften - heb ik een ontwerp gemaakt. Dit ontwerp is gebaseerd op elementen vanuit de 1-zorgroute. Het ontwerp betreft één werkbaar document wat door de leerkracht in samenspraak met de intern begeleider wordt opgesteld. Dit ontwerp daagt de leerkracht uit tot denken in onderwijsbehoeften, hoge maar realistische doelen te stellen per kind en dus tot opbrengstgericht werken. Daarnaast betreft dit ontwerp één document per vakgebied waardoor het een werkzaam plan is, geen papieren tijger. Het ontwerp heb ik -samen met 1 leerkracht- op microniveau beproefd. De leerkracht heeft samen met mij het ontwerp voor rekenen gemaakt en vervolgens gedurende twee weken uitgeprobeerd. Tijdens de evaluatie was de eerste reactie van de leerkracht na deze twee weken met het ontwerp aan de slag te zijn gegaan: RUST!
Het ontwerp zorgt voor duidelijkheid en rust, voor zowel de leerkracht als de leerlingen. Vanwege het werkbare gehalte van het document werk je iedere les weer aan dezelfde doelen. Hierdoor zullen de resultaten sneller en effectiever behaald worden. Er wordt tegemoetgekomen aan de onderwijsbehoeften van álle kinderen! Zoals blijkt uit de observaties en literatuurstudie passen de leerkrachten op "mijn school" het klassenmanagement goed toe. De voorwaarden voor succesvol onderwijs waren bijna geschapen. Hetgeen wat ontbrak was de tegemoetkoming aan de onderwijsbehoeften van ieder kind. Met de invoering van dit ontwerp zijn alle voorwaarden om tot succesvol onderwijs geschapen, een kans om niet te laten liggen!