Samenvatting

Inleiding: Jaarlijks overlijden steeds meer ouderen door een val en de hoge medische kosten blijven stijgen. Verminderde balans is een belangrijke risicofactor voor het vallen bij ouderen. De intrinsieke voetspieren (IVS) hebben een sterk coördinerende rol in het stabiliseren van de voet en het houden van balans. De kracht van de IVS neemt af naarmate men ouder wordt. Om te bepalen wat het effect is van voetspieroefeningen op het versterken van de IVS bij gezonde volwassenen, is deze systematische literatuurstudie opgezet.

Methode: Systematische literatuurstudie. Inclusiecriteria: oefeningen specifiek voor de voetspieren, onderzoeken naar het effect van voetspieroefeningen op de kracht van de IVS, gezonde volwassenen (>18 jaar), directe- en indirecte methodes voor het meten van voetspierkracht, Nederlandse of Engelse artikelen. Kwaliteitsbeoordeling a.d.h.v.
PEDro-schaal en Modified Downs and Black-checklist.
‘Best Evidence Synthese’ (BES) volgens Van Peppen et al. (2004)
Resultaten: Grotere toename aan spierkracht t.o.v. de controlegroep in twee studies van hoge kwaliteit. Geen positief significante interactie-effecten gevonden in twee studies van hoge kwaliteit. Grotere toename aan spierkracht t.o.v. de eerste meting in één studie van voldoende kwaliteit en één studie van zwakke kwaliteit. Vier van de zes studies meegenomen in de BES.

Discussie: Door gebrek aan gouden standaard voor het meten van intrinsieke voetspierkracht zijn verschillende uitkomstmaten gebruikt. Bijna alle uitkomstmaten hebben een goede tot uitstekende betrouwbaarheid (ICC=0.75-0.98), de Intrinsic Foot Muscle Test scoort matig (ICC=0.55). Geen waardes van betrouwbaarheid bekend voor het meten van de hoogte van het os naviculare in de studie van Lynn et al. (2012). Conflicterende resultaten wat grote invloed heeft op de mate van evidentie.

Conclusie: Tot op heden lijkt er onvoldoende bewijs te bestaan dat voetspieroefeningen in het algemeen een positief effect hebben op het versterken van de IVS bij gezonde volwassenen. Er is geringe evidentie dat de ‘toe-squeeze’ oefening een positief effect heeft op het versterken van de IVS bij gezonde volwassenen.
Vanwege het gebruik van verschillende en mogelijk onbetrouwbare uitkomstmaten zijn er aanwijzingen dat de IVS wel versterkt kunnen worden d.m.v. voetspieroefeningen. Verder onderzoek wordt daarom aanbevolen.