Samenvatting

Deze scriptie geeft antwoord op de vraag: Hoe kunnen docenten het verklaren en beeldvormen als wezenlijke onderdelen van historisch denken structureel met leerlingen uit vmbo 3 oefenen zodat er voldoende groei kan worden gerealiseerd? Aan deze hoofdvraag zijn vier deelvragen gekoppeld.
Het onderzoek is uitgevoerd op het Broekland College, bij drie vmbo 3 klassen.
Het onderzoek beantwoordt de volgende deelvragen:
Wat is historisch denken?
Wat bedoelt men, binnen de context van het historisch denken, met verklaren en beeldvormen?
Hoe kan een docent structureel aandacht besteden met leerlingen aan verklaren en beeldvormen?
Is de groei in resultaten voldoende?

Het doel van dit afstudeeronderzoek is dat docenten geschiedenis in de toekomst structureel gaan oefenen met verklaren en beeldvormen. Leerlingen worden hierdoor beter voorbereid op het eindexamen en docenten zullen zelf vakinhoudelijk en didactisch sterker worden.
Het onderzoeksinstrument dat ik heb gebruikt is de RTTI theorie. Hierbij worden vragen onderverdeeld in vier categorieën: reproductie, toepassing 1, toepassing 2 en inzicht. In mijn onderzoek heb ik mij vooral gericht op T2- en I-vragen, omdat hierbij de redeneerwijzen verklaren en beeldvormen aan bod komen. Ik heb hierbij gebruik gemaakt van twee onderzoeksmethoden;
Methodevergelijking: Ik heb gekeken naar de soorten vragen en de aspecten van historisch denken die aan bod komen. Hieruit bleek dat er in de methodes te weinig aandacht wordt besteed aan de complexere vormen van historisch denken. Voor de redeneerwijzen verklaren en beeldvormen ben ik zelf lesmateriaal gaan ontwikkelen. Denk hierbij aan een spotprentwijzer, fotoanalyse, opdrachtenboekje, powerpoint en een bronnenboekje.
Praktijkonderzoek: Ik heb drie vmbo 3-klassen met elkaar vergeleken. Hierbij had ik twee onderzoeksgroepen en één controlegroep. Met de onderzoeksgroepen heb ik structureel geoefend met verklaren en beeldvormen. Dit heb ik gedaan aan de hand van zelf ontwikkeld materiaal, waarin deze twee redeneerwijzen veelvuldig aan bod kwamen. Ik heb de klassen vergeleken door een voor –en nameting te doen. De voormeting vond plaats in december 2013 en de nameting in april 2014. In de tussentijd hebben twee klassen dus structureel geoefend en de andere klas heeft alleen de schoolmethode gebruikt. Uiteindelijk is hieruit voort gekomen dat de klassen waarbij ik heb geoefend op zowel

T2 -als I-niveau vooruit zijn gegaan. De controlegroep is ook op T2-niveau vooruitgegaan, maar is op I-niveau niet vooruitgegaan.


De conclusie is dan ook dat het werken met het zelf ontwikkelde materiaal zeker zijn vruchten heeft afgeworpen. In de methodes wordt er te weinig geoefend met verklaren en beeldvormen, waardoor de docent zelf materiaal zal moeten ontwikkelen waarin dit nadrukkelijk naar voren komt.