Met het oog op de toekomst
Een onderzoek naar de behoefte aan ondersteuning rondom vroegtijdige schoolverlating op het voortgezet onderwijs onder Somalische jongeren tussen de 12-17 jaar in VeenendaalMet het oog op de toekomst
Een onderzoek naar de behoefte aan ondersteuning rondom vroegtijdige schoolverlating op het voortgezet onderwijs onder Somalische jongeren tussen de 12-17 jaar in VeenendaalSamenvatting
Vroegtijdige schoolverlating onder Somalische jongeren tussen de 12-17 jaar in Veenendaal, daar ligt een zorg. Het blijkt dat jongeren van Somalische afkomst het voortgezet onderwijs vaker vroegtijdig verlaten, waardoor zij mogelijk geen (start-) kwalificatie halen voor de arbeidsmarkt. Dit zorgt er voor dat zij niet volwaardig kunnen deelnemen aan de maatschappij. Bij de jeugdhulpverleners van het Centrum voor Jeugd en Gezin Veenendaal is er sprake van handelingsverlegenheid. Er zijn zichtbare signalen, maar zij weten niet of deze groep jongeren behoefte heeft aan eventuele ondersteuning en als dit het geval is, hoe zij hen dan het beste kunnen bereiken met een passend hulpaanbod.
Lisette van Dijk en Monique Pitlo, vierdejaars studenten van de Academie voor Sociale Studies aan de Christelijke Hogeschool Ede hebben op basis van bovenstaande probleembeschrijving een kwalitatief, beschrijvend onderzoek verricht.
De hoofdvraag van dit onderzoek luidt: Wat hebben Somalische jongeren tussen de 12- 17 jaar in Veenendaal volgens betrokkenen van het CJG Veenendaal nodig om te voorkomen dat zij vroegtijdig school verlaten? Deze hoofdvraag is beantwoord met behulp van de resultaten uit de drie aansluitende deelvragen, namelijk: Deelvraag 1: Wat zijn gedragskenmerken van Somalische jongeren tussen de 12-17 jaar en hun ouders in Veenendaal? Deelvraag 2: Wat is er bekend over de aanloopfase naar vroegtijdige schoolverlating onder Somalische jongeren tussen de 12-17 jaar in Veenendaal?
Deelvraag 3: Wat hebben Somalische jongeren tussen de 12-17 jaar in Veenendaal volgens betrokkenen nodig om beter te kunnen functioneren op school?
Vanuit de probleembeschrijving zijn er voor dit onderzoek drie doelstellingen geformuleerd en gerealiseerd. Deze doelstellingen komen neer op het volgende hoofddoel: Aan het einde van het onderzoek, medio mei 2016, is er door middel van literatuuronderzoek, gebruik van bestaande gegevens, interviews met betrokkenen en opinies van experts (Delphi-onderzoek), onderzocht wat de gedragskenmerken zijn van Somalische jongeren tussen de 12-17 jaar en die van hun ouders in Veenendaal. Tevens is er inzicht verkregen in de aanloopfase naar vroegtijdige schoolverlating onder deze doelgroep jongeren en is het bekend of deze jongeren behoefte hebben aan ondersteuning met betrekking tot vroegtijdige schoolverlating en hoe deze behoefte er concreet uit ziet.
In de uitvoering van dit onderzoek is er als volgt te werk gegaan. Allereerst is er in het literatuuronderzoek gefocust op verdieping in de Somalische cultuur. Daarin lag de focus op het verschil in de rol van mannen en vrouwen, het ontwikkelen van een eigen identiteit in de westerse samenleving en de verschillen in de hiërarchie van menselijke behoeften. Daarnaast is het gedrag van de jongeren belicht vanuit de *contextuele hulpverlening. Aangezien er in het verleden veel onderzoek is gedaan naar zowel ‘Somaliërs’ als ook naar ‘schoolverlating’, is er ook gebruik gemaakt van informatie uit eerder verrichte onderzoeken. Tevens is er gebruik gemaakt van bestaande gegevens (rapporten van het Sociaal en Cultureel Planbureau) en deze zijn meegenomen ter onderbouwing van de resultaten. Er zijn interviews gehouden met docenten van het voortgezet onderwijs, de leerplichtambtenaar, het schoolmaatschappelijk werk en twee Somalische meisjes. Daarnaast is er een groepsgesprek gevoerd met negen Somalische moeders. Tenslotte zijn er twee externe Delphi-experts bevraagd over hun opinie en kijk op het onderzoeksthema en doelgroep. Deze zijn ook in de resultaten zijn verwerkt.
Het belangrijkste wat opvalt in de resultaten en conclusies van dit onderzoek is dat het gedrag van Somalische jongens en meisjes erg van elkaar verschilt. Dit hangt samen met de rolpatronen die van mannen en vrouwen verwacht worden in de Somalische cultuur. De vrijetijdsbesteding van de jongeren hangt nauw samen met dit gedrag. De grootste risico’s voor vroegtijdige schoolverlating onder deze doelgroep die naar voren zijn gekomen, hebben te maken met onwetendheid en het gebrek aan betrokkenheid van de Somalische ouders bij hun kinderen op gebieden als schoolgang en Nederlandse taalvaardigheid. Dit alles hangt samen met de culturele verschillen die er spelen, die het risico op vroegtijdige schoolverlating doen verhogen. Er is duidelijk een behoefte aan onder andere ouderbetrokkenheid, mentoring/coaching en individuele huiswerkbegeleiding voor de jongeren en bovenal erkenning/begrip voor de Somalische cultuur.
De Somalische cultuur verschilt erg van de Nederlandse cultuur en mede hierdoor verloopt de integratie van deze doelgroep op verschillende gebieden moeizamer. In dit onderzoek hebben is er toegespitst op het thema ‘vroegtijdige schoolverlating’, maar in de praktijk blijkt (ondanks de risico’s) dat er weinig Somalische jongeren zijn die de school daadwerkelijk vroegtijdig verlaten. Er blijkt wel behoefte aan ondersteuning en extra aandacht voor deze doelgroep omtrent de schoolgang. Het was tijdens dit onderzoek zeer lastig om de Somalische jongens te bereiken. Er is via meerdere wegen geprobeerd om de jongens te kunnen spreken, echter zonder het gewenste resultaat. Dit heeft een risico gevormd voor de validiteit van het onderzoek. Indien de schriftelijke interviews alsnog worden ontvangen, zullen deze worden overgedragen aan het CJG Veenendaal.
De praktische aanbevelingen voor het CJG Veenendaal, voortvloeiend uit de resultaten van dit onderzoek zijn de volgende:
-Het organiseren van methodisch gerichte activiteiten voor meisjes/jongens
-Toekomstdromen-project
-Het inzetten en werven van (Somalische) rolmodellen
-Taalactiviteiten in schoolvakanties
-Een vertrouwenspersoon/mentor voor de jongeren en hun ouders in de wijk
-Naamsbekendheid en reputatie CJG Veenendaal (voor ouders)
-Interactieve bijeenkomsten over het Nederlandse onderwijssysteem en de taal (voor ouders)
-Informatiebijeenkomsten/voorlichting over het jeugdsportfonds (voor ouders)
Daarnaast zijn dit onze suggesties voor vervolgonderzoek:
-Een onderzoek specifiek gericht op hoe Somalische ouders meer betrokken kunnen worden bij de schoolgang van hun kinderen.
-Een onderzoek naar hoe de optimale samenwerking kan bestaan tussen het CJG Veenendaal en scholen als het gaat om ondersteuning voor Somalische jongeren.
Organisatie | Christelijke Hogeschool Ede |
Opleiding | Maatschappelijk Werk & Dienstverlening |
Sociaal Pedagogische Hulpverlening | |
Partner | Centrum voor Jeugd en Gezin Veenendaal |
Jaar | 2017 |
Type | Bachelor |
Taal | Nederlands |