Samenvatting

Door de transitie van de verzorgingsstaat naar de participatiesamenleving moesten de burgers, hulpverleners en welzijnsorganisaties een omslag maken in hun denken en handelen (Kluft, 2012). In de hulpverlening dient de cliënt het zoveel mogelijk op eigen kracht te doen, in samenwerking met zijn sociaal netwerk (Sprinkhuizen & Scholte, 2012). De hulpverlening hoort hen hiertoe te stimuleren, door aandacht te besteden aan het opbouwen, onderhouden, versterken en benutten van het informeel sociaal netwerk. Dit wordt echter niet voldoende gedaan (Bartelink & Verheijden, 2015). Zo werd bij het Ouder-Kind Project (OKP) Tilburg, van Amarant ook gesignaleerd dat de hulpverlening onvoldoende aandacht besteed aan het informeel sociaal netwerk van de cliënt, doordat men niet weet hoe men hiernaar moet handelen (D. Kapteijn, persoonlijke communicatie, 10 maart 2017). D. Kapteijn heeft onderzoek gedaan naar wat de gezinsbegeleiders nodig hebben voor het stimuleren en inzetten van het informeel sociaal netwerk. Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen is het ook belangrijk om te weten wat de cliënten van het OKP Tilburg hiervoor nodig hebben, zodat het handelen van de gezinsbegeleiders van het OKP Tilburg hierop afgestemd kan worden. Hierdoor luidt de probleemstelling in dit onderzoek:

Wat hebben de cliënten van het Ouder-Kind project (OKP) Tilburg nodig om hun informeel sociaal netwerk op te bouwen, te onderhouden, te versterken en te benutten?

Dit om de volgende doelstelling te bereiken:

De clienten van het Ouder-Kind project (OKP) Tilburg hebben handvaten om hun informeel sociaal netwerk op te kunnen bouwen, te onderhouden, te versterken en te benutten.



Door middel van literatuuronderzoek heeft de onderzoeker zich verkend over het onderwerp. Hieruit kwam naar voren dat ouders/mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) moeilijkheden ervaren in het opbouwen, onder houden, versterken en benutten van hun informeel sociaal netwerk, door beperkte sociale vaardigheden, praktische factoren en omgevingsfactoren (Brettschneider & Wilken, 2007; De Jong et al., 2014; Smit & Van Gennep, 2002). Het literatuuronderzoek is de basis geweest voor de vragenlijst van het interview.
Er zijn acht respondenten (cliënten) geïnterviewd. Er is in de interviews gevraagd naar hoe de respondenten op dit moment omgaan met het opbouwen, onderhouden, versterken en benutten van hun informeel sociaal netwerk. Wat hun knelpunten hierin zijn en wat ze helpend zouden vinden om het opbouwen, onderhouden, versterken en benutten van hun informeel sociaal netwerk beter toe te kunnen passen. Tevens is gevraagd wat voor rol de gezinsbegeleider hierin zou kunnen spelen. Er kwam uit dat ze praktische factoren als oppas nodig hebben en ze vinden dat de omgeving meer initiatief moet nemen. Daarnaast zijn er een paar sociale vaardigheden die men nodig heeft voor hun persoonlijke ontwikkeling. Namelijk: niet meer bang zijn om op nieuwe mensen af te stappen, leren een eerste praatje te maken, meer persoonlijke dingen over zichzelf durven te vertellen aan vrienden en familie, meer zelfvertrouwen om het netwerk om hulp te vragen en leren hoe ze het netwerk om hulp kunnen vragen. De respondenten vinden het helpend wanneer men ondersteund wordt in het aanleren van deze sociale vaardigheden door de gezinsbegeleiders en dat men door hen gestimuleerd wordt in het opbouwen en benutten van hun sociaal netwerk. Zij benoemden dat er nu in het hulpverleningsproces weinig aandacht besteed wordt aan het sociaal netwerk. Het meest opvallende was dat de literatuur meer moeilijkheden in de sociale vaardigheden benoemden dan de respondenten en dat sommige respondenten het idee hadden zelf niets aan de situatie te kunnen veranderen. Dit waren de overeenkomsten, maar er werden ook knelpunten of helpende punten door maar één respondent benoemd.
Hieruit zijn de deelconclusie en eindconclusie geformuleerd. Kortom, er moet aandacht besteed worden aan de praktische factoren, de omgevingsfactoren en de sociale vaardigheden/persoonlijke ontwikkeling waarin de respondenten aangeven meer in nodig te hebben. Alleen er moet ook maatwerk geboden worden.
Uit de conclusie zijn verschillende aanbevelingen voor vervolgonderzoek geformuleerd. Daarnaast zijn er aanbevelingen voor de praktijk van het OKP Tilburg geformuleerd in het geven van maatwerk, stimuleren van de cliënten in het benutten en opbouwen van hun sociaal netwerk, maar ook andere handvaten zijn hierin meegenomen. De onderzoeker heeft hiervoor als beroepsproduct een handvatenkaart voor de cliënt ontwikkeld, die door de gezinsbegeleider uitgevoerd kan worden. Hierop staan verschillende opdrachten en tips voor het opbouwen, onderhouden, versterken en benutten van het informeel sociaal netwerk. Deze zijn aangepast op wat de respondenten aangaven nodig te hebben. Tevens is hier een opdracht bij, waardoor er maatwerk geboden kan worden.