Samenvatting

Naar aanleiding van de vraag van VSO *********** is onderzocht hoe de missie van de school “Regie in eigen hand” vertaald kan worden naar de praktijk. Het onderzoek richt zich op sociale zelfredzaamheid. Het doel is om leerlingen zelfredzamer te maken in hun adequate communicatie. Uit de literatuurstudie is naar voren gekomen dat een gevoel van onveiligheid en een gevoel van onzekerheid een grote invloed kan hebben op de communicatieve vaardigheden van de leerlingen. Gebrek aan structuur en niet juist afgestemde verwachtingen kunnen deze gevoelens veroorzaken. Daarnaast blijkt dat gesproken taal mogelijk niet de meest passende vorm van communicatie voor de leerlingen is. Ter ondersteuning van hun gesproken taal wordt als innovatief ontwerp gebruik gemaakt van non-verbale communicatie-ondersteuningsmiddelen. Wanneer gesproken taal met non-verbale ondersteuning wordt gecombineerd ontstaat simultane communicatie (Oskam & Scheres, 2005). Tijdens het onderzoek heeft de onderzoeksgroep binnen een gestructureerd moment gecommuniceerd met twee ondersteuningsmiddelen; een aanwijskaart en communicatief tekenen & schrift met behulp van een whiteboard. Uitgaande van de missie “Regie in eigen hand” hebben de leerlingen in de laatste fase van het onderzoek gecommuniceerd met behulp van een ondersteuningsmiddel naar eigen keuze. Uit de resultaten van het onderzoek komt naar voren dat het structureren van het communicatiemoment en het inzetten van non-verbale ondersteuningsmiddelen een positief effect hebben op de communicatieve vaardigheden van de leerlingen. Hierdoor wordt hun sociale zelfredzaamheid vergroot. De ondersteuningsmiddelen helpen de leerlingen bij het herinneren en vertellen van hun verhaal. Het heeft een positief effect op het vermogen van de leerling om het verhaal te structureren voordat zij gaan vertellen. Dit zorgt er tevens voor dat de leerling de ruimte en rust heeft om naar een ander te luisteren en daarmee in gesprek te kunnen gaan. Wanneer de leerling zelf aan de beurt is om te vertellen kan deze vervolgens terugvallen op het ondersteuningsmiddel. Daarnaast is gebleken dat het op non-verbale manier kenbaar maken van de gemoedstoestand positief wordt ervaren door de leerlingen. Een vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen of de sociale redzaamheid eveneens vergroot is buiten de gestructureerde momenten.