Samenvatting

Cliëntenbewegingen binnen de GGZ hebben zich vanaf 2004 hard gemaakt voor de inzet van ervaringsdeskundigen. Dit heeft ertoe geleidt dat steeds meer ervaringsdeskundigen werkzaam zijn binnen de Nederlandse verslavingszorg (Movisie, 2014). In de praktijk is hierdoor behoefte aan een eenduidige opvatting over de kern van de inzet van ervaringsdeskundigheid en de competenties die daarmee samenhangen (Van Bakel et al., 2013). Dit onderzoeksrapport is opgesteld in opdracht van Novadic-Kentron Vught, afdeling Dubbele Diagnose (DD) Medium-Care. Het doel van het onderzoek is het optimaliseren van de inzet van ervaringsdeskundigheid binnen de afdeling om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld:

Door middel van vijf deelvragen is antwoord verkregen op de hoofdvraag. Deelvraag één is beantwoord middels literatuuronderzoek. Vakliteratuur gericht op de competenties, taken, inzet en optimalisatie van ervaringsdeskundigen is bestudeerd. De overige drie deelvragen zijn beantwoord middels half-gestructureerde interviews. De interviews hebben in kaart gebracht hoe ervaringsdeskundigheid momenteel ingezet wordt binnen de kliniek in Vught en wat nodig is om deze inzet te optimaliseren. Hiervoor zijn drie ervaringsdeskundigen en twee professionals met ervaringskennis geïnterviewd. Daarnaast is de cliëntengroep betrokken bij het onderzoek. Middels een groepsinterview zijn wensen met betrekking tot de inzet van ervaringsdeskundigheid in beeld gebracht.

Uit het literatuuronderzoek is gebleken dat de literatuur handvaten beschrijft voor de implementatie en inzet van ervaringsdeskundigen in de praktijk. Het beschrijft geen vaststaand plan, het biedt enkel adviezen en richtlijnen. Hieruit is geconcludeerd dat geen ‘goed’ of ‘fout’ bestaat in de inzet van ervaringsdeskundigheid.
Uit de resultaten van de interviews is gebleken dat ervaringsdeskundigkennis voornamelijk selectief ingezet wordt met als doel het bieden van begrip, herkenning en erkenning. Aansluiting bij cliënten wordt gemaakt middels het delen van eigen ervaringen. Daarnaast is uit de interviews is naar voren gekomen dat er behoefte is aan een gezamenlijke visie. Niet ieder teamlid draagt de Herstel ondersteunde Zorg visie die zich richt op het ondersteunen in het herstelproces en niet op het verminderen van symptomen. Hieruit is de behoefte ontstaan om het draagvlak van Herstelondersteunende Zorg binnen de afdeling te vergroten. Bovendien is naar voren gekomen dat begeleiding op het ervaringsstuk bijdraagt aan de optimalisatie van de inzet van ervaringskennis. De ervaringsdeskundigen geven dan ook aan dat de maandelijkse ervaringsdeskundige intervisies als noodzakelijk worden gezien. Professionals met ervaringskennis hebben de behoefte om aan te sluiten bij deze intervisies. Tot slot gebleken dat de aanstelling en financiering van ervaringsdeskundigen een onderzoek verreist en er bestaan vragen rondom het beleid en de beweegredenen hierachter.
De resultaten voortkomend uit het interview met de cliëntengroep tonen aan dat ervaringsdeskundigen hoop bieden door het geven van herkenning, erkenning en begrip. Het draagt bij aan het vergroten van de eigen kracht. De cliënten gaven aan dat binnen de afdeling weinig gedaan wordt met ervaringskennis. Zijn van mening dat het toevoegen van een herstel gerelateerd programma van meerwaarde zou zijn op de afdeling.

Op basis van de conclusies zijn de volgende aanbevelingen gedaan aan de beroepspraktijk:
- Betrek professionals met ervaringskennis bij de maandelijkse ervaringsdeskundige intervisies
- Creëer een verbinding tussen het herstelpunt en professionals
- Breid het programma-aanbod uit met een herstel gerelateerd blok
- Vergroot het draagvlak van Herstelondersteunende Zorg
- Creëer een gezamenlijke visie binnen het team
- Onderzoek naar de aanstelling en financiering van ervaringsdeskundigen