Samenvatting

Er moet iets veranderen, want de aantallen zijn verontrustend. Volgens de recentste cijfers zijn
tegenwoordig zo’n 70.000 thuiswonende kinderen de dupe van ouders die gaan scheiden. 1 op de 3
van deze kinderen zegt zelf de scheiding te ervaren als een vechtscheiding (Pinedo, 2011). Om
deze kinderen te beschermen tegen alle negatieve gevolgen die hieraan verbonden zijn, zijn er
verschillende mogelijkheden. Eén daarvan staat in dit onderzoeksrapport beschreven. Naar
aanleiding van het signaal dat veel vechtscheidingen in ’s-Hertogenbosch via de rechter in de
gespecialiseerde hulpverlening belandden, is Juvans met de opdracht gekomen om onderzoek te
doen naar wat deze organisatie kan betekenen bij het terugdringen van de vechtscheidingen.
Dit onderzoek is dus uitgevoerd in opdracht van Juvans ’s-Hertogenbosch. Er wordt een kwalitatief
onderzoek gedaan naar wat de maatschappelijk werkers van Juvans nodig hebben om een moeilijk
lopende scheiding die al in beeld is op zo’n manier te begeleiden dat een vechtscheiding
voorkomen kan worden. Het doel van het onderzoek is het verminderen van vechtscheidingen en
dus minder kinderen die de dupe worden van de negatieve gevolgen daarvan. Om erachter te
komen wat de maatschappelijk werkers nodig hebben, wordt in het literatuuronderzoek gezocht
naar de knelpunten waar hulpverleners tegenaan lopen bij het werken met
echtscheidingsproblematiek. Daarnaast wordt in het literatuuronderzoek gezocht naar de wijze
waarop hulpverleners volgens de literatuur om moeten gaan met een moeilijk lopende scheiding
om een vechtscheiding te voorkomen. Om inzicht te krijgen in de knelpunten en benodigdheden
van de maatschappelijk werkers van Juvans zijn interviews met hen gehouden. Dit lijdt samen tot
beantwoording van de hoofdvraag.
Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat het inzetten van verschillende handvatten en
interventies bij kunnen dragen aan het voorkomen van een vechtscheiding. Een aantal interventies
lijken maatschappelijk werkers al toe te passen, zoals het gebruik maken van viergesprekken, niet
aan waarheidsbevindingen doen en het hanteren van conflicten. Echter lijkt er geen duidelijkheid te
zijn over wanneer doorverwezen moet worden. Ook geven zij aan dat het moeilijk blijft om de
meerzijdige partijdigheid te bewaren, dat het belang van het kind soms uit het oog verloren wordt
en onduidelijkheid bestaat over het al dan niet betrekken van het sociale netwerk. Er kan
geconcludeerd worden dat de maatschappelijk werkers van Juvans meerdere handvatten en
interventies nodig hebben om zo om te gaan met een moeilijk lopende scheiding dat een
vechtscheiding voorkomen kan worden. Daarbij lijkt het van groot belang dat cliënten sneller naar
de hulpverlening stappen om nog te kunnen voorkomen dat de moeilijk lopende scheiding uitloopt
in een vechtscheiding.
Naar aanleiding van de conclusies zijn verschillende aanbevelingen gedaan voor de beroepspraktijk
en voor vervolgonderzoek. Zo wordt aanbevolen om meer scholing te bieden over de problematiek,
meer training over omgaan met weerstand van ouders en het bewaren van de meerzijdige
partijdigheid, meer intervisie, het inzetten van een expert, zorgen voor meer naamsbekendheid, de
gemeente adviseren over (verplichte) hulpverlening bij echtscheidingen en een duidelijk handboek
te maken met richtlijnen van interventies bij vechtscheidingen. Dit laatste punt is door de
onderzoekster uitgewerkt in een beroepsproduct. Voor vervolgonderzoek wordt aanbevolen om
onderzoek te doen naar het effect van bepaalde interventies, welke kennis de maatschappelijk
werkers al hebben en/of nog missen, hoe een scholing en/of training het meest effectief ingezet
kan worden en naar het hanteren van een eenduidige werkwijze binnen de organisatie.