Samenvatting

Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Marieke van Dinter en Wouter Roessingh
van ADC Archeoprojecten.
Middels literatuuronderzoek en interviews met experts is onderzoek gedaan naar de
wijze waarop een archeoloog een vegetatiehorizont in het veld kan herkennen en
interpreteren.
Uit de uitgevoerde probleemverkenning is gebleken dat onderzoekers binnen het
archeologische werkveld in Nederland verschillende termen gebruiken en opvattingen
hebben over het fenomeen vegetatiehorizont. Een gevolg hiervan is dat een
archeologisch relevante vegetatiehorizont soms wordt gemist tijdens de uitvoering van
veldwerk. Het uit dit onderzoek voortgekomen productontwerp is bedoeld om houvast
te geven wanneer een (vermoedelijke) vegetatiehorizont wordt aangetroffen bij
archeologische werkzaamheden.
Uit dit onderzoek is gebleken dat in het centrale rivierengebied drie typen
vegetatiehorizonten kunnen worden onderscheiden:
- Terrestrische vegetatiehorizonten
- Semi-terrestrische vegetatiehorizonten
- (Sub)aquatische vegetatiehorizonten (laklaag)
Zes archeologische onderzoeken zijn met elkaar vergeleken op de archeologische
relevantie en de herkenningspunten van de verschillende typen vegetatiehorizonten
om de relevantie voor archeologisch onderzoek vast te stellen. Alle onderzoeken
waren gelegen in een gebied met stroomruggen en oude komgebieden met
crevassevorming.
Hieruit is gebleken dat in het centrale rivierengebied verschillende typen
vegetatiehorizonten aan verschillende delen van een nederzettingsterrein kunnen
worden toegeschreven. Zo kan een terrestrische vegetatiehorizont in verband worden
gebracht met de kern van een nederzettingsterrein, terwijl een semi-terrestrische
vegetatiehorizont met de randzone en de (sub)aquatische vegetatiehorizont met de
periferie van een nederzettingsterrein kan worden geassocieerd.
Alle typen vegetatiehorizonten zijn herkenbaar door visuele kenmerken die in het veld
met het blote oog kunnen worden waargenomen. Om vraagstukken over de
ontwikkeling van vegetatiehorizonten en de menselijke exploitatie van het landschap
te beantwoorden wordt aanbevolen om bodemmicromorfologisch onderzoek uit te
laten voeren op vegetatiehorizonten die archeologische indicatoren bevatten.
Door een beter begrip van vegetatiehorizonten te creëren kan gerichter onderzoek
worden gedaan naar de lokale relatie tussen de mens en het landschap in het verleden.
Het uit dit onderzoek voortgekomen product kan worden gebruikt als naslagwerk voor
het herkennen en interpreteren van vegetatiehorizonten bij archeologisch veldwerk in
het centrale rivierengebied en vormt het startpunt voor spannend en relevant
onderzoek naar deze informatieve begraven bodems.