Samenvatting

Introductie: Stichting voor elkaar Zwolle heeft met Schuldhulpmaatje Zwolle nog geen specifiek schuldhulpverleningsaanbod voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Daarom richt dit onderzoek richt zich op de aansluiting van schuldhulpverlening door vrijwilligers aan mensen met een psychische kwetsbaarheid. Doel van het onderzoek is om erachter te komen welke factoren bijdragen aan een goede aansluiting van de schuldhulpverlening op mensen met een psychische kwetsbaarheid en deze te vertalen naar praktische handvatten voor de opdrachtgever.
Theoretisch kader: Uit de literatuur blijkt dat er verschillende factoren zijn die in het algemeen bijdragen aan het ontwikkelen van schulden; financiële opvoeding, sociale normen en Life Events. Chronische stress wordt gaat vaak samen met schulden. Daarnaast zijn er factoren die bij mensen met een psychische kwetsbaarheid invloed hebben op schuldenproblematiek: psychische klachten, zelfbeeld en locus of control. Voor deze doelgroep is nog geen specifieke schuldhulpverlening beschikbaar.
Methoden: In dit onderzoek zijn via een doelgerichte selecte steekproef elf semigestructureerde interviews gehouden met (ex)deelnemers van schuldhulptrajecten bij Schuldhulpmaatje Zwolle die te maken hebben (gehad) met psychische problemen. Tijdens de interviews werd een topiclijst gebruikt. Hierin zijn de factoren die in de literatuur zijn gevonden, verwerkt. Daarnaast hadden de respondenten de ruimte eigen onderwerpen aan te dragen.
Resultaten: De factoren die van invloed zijn op schuldenproblematiek bij mensen met een psychische kwetsbaarheid als onderdeel van deelvraag 1 zijn: financiële educatie (n=10), oorzaak schulden (n=10), financieel beheer voorafgaand aan financiële problemen (n=9), Life Event (n=8), financieel beheer vanaf financiële problemen (n=9), basisbehoeften onder druk (n=10), financiële stress (n=7), emotionele respons (n=10), invloed op cognitief functioneren (n=9). De genoemde factoren kunnen voor gedragsverandering bij mensen met een psychische kwetsbaarheid worden benut door: inzet op autonomie (n=10), inzet op betrokkenheid (n=10), inzet op competentie (n=8), aandacht voor psychische kwetsbaarheid (n=6) en ervaring respondent (n=10). Deze resultaten sluiten aan bij deelvraag 2.
Conclusie: Uit het onderzoek blijkt dat voor de aansluiting van schuldhulpverlening door vrijwilligers bij mensen met een psychische kwetsbaarheid het van belang is te richten op het reduceren van de financiële stress en het versterken van de autonomie. Vanuit het bieden van sociale steun kan gewerkt worden aan het versterken van het gevoel van competentie van de deelnemer, het vergroten van de financiële vaardigheden (financiële opvoeding) en het vergroten van diens zelfvertrouwen. Daarnaast moet er aandacht zijn voor de psychische kwetsbaarheid en aandacht voor het voorkomen van recidive.
Vrijwilligers die schuldhulpverlening bieden aan mensen met een psychische kwetsbaarheid kunnen deze aansluiting bereiken door hun huidige aanbod aan te vullen met stress sensitieve dienstverlening en het nazorg programma in te richten op het voorkomen van recidive. Daarnaast kunnen de vrijwilligers getraind worden in het omgaan met mensen met een psychische kwetsbaarheid. Zo kunnen ze hun gesprekstechnieken en acties goed afstemmen op de behoefte van de deelnemer met psychische kwetsbaarheid.