Samenvatting

Asielzoekers die zijn uitgeprocedeerd, moeten Nederland uit eigen beweging verlaten. Deze vertrekplicht is op Europees niveau vastgelegd in de Europese terugkeerrichtlijn waarop de nationale wetgeving met ingang van 15 december 2011 is aangepast.
Bij hun terugkeer, kunnen ex-asielzoekers worden ondersteund door diverse maatschappelijke organisaties, waaronder het terugkeerproject Met Opgeheven Hoofd van VluchtelingenWerk (Oost) Nederland. Bij deze organisatie bestaat onduidelijkheid over de ruimte die ze heeft om ex-asielzoekers te begeleiden bij hun zelfstandige terugkeer en hoe door de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) wordt omgegaan met de informatie die wordt aangeleverd in verband met de subsidie die wordt verkregen vanuit de subsidieregeling van de Stuurgroep Vrijwillige Terugkeer.
 
Regievoerders van de DT&V krijgen mensen die moeten terugkeren naar hun land van herkomst in hun caseload. Vanuit het onderzoek blijkt dat regievoerders veel beleidsvrijheid hebben voor het begeleiden van ex-asielzoekers. Het kader waarbinnen de begeleiding moet plaatsvinden, is met name gelimiteerd door de duur van de rijksopvang in een asielzoekerscentrum of de vrijheidsbeperkende locatie. Verblijft een ex-asielzoeker in de noodopvang of elders, is de ruimte die een regievoerder kan geven aan een maatschappelijke organisatie om een cliënt te begeleiden groter.
 
Als het gaat over de samenwerking met maatschappelijke organisaties als VluchtelingenWerk, lijkt ook de setting van het verblijf van invloed te zijn. Tussen de DT&V en organisaties die ex-asielzoekers begeleiden bestaat geen samenwerkingsovereenkomst. De ‘samenwerking’ is gebaseerd op de subsidierelatie die de DT&V met deze organisaties onderhoudt. Maar als vreemdelingen worden begeleid bij hun zelfstandige terugkeer niet in de rijksopvang zitten, lijkt het erop dat regievoerders veel meer overleggen met de maatschappelijke organisaties die hierbij zijn betrokken en kan worden gezegd dat hier van samenwerking wel sprake is.