Samenvatting

Bij graafwerkzaamheden bij Expeditie over de Maas (ODM) werd in 2017 een bijzondere vondst gedaan, namelijk een Romeinse boomstamboot: de ODM IX. Bij nader onderzoek kwam naar voren dat de boomstamboot in een verlande restgeul van de Maas lag, maar het was niet duidelijk hoe het landschap eruit heeft gezien. Gezien de bijzondere aard van de vondst wilde de werkgroep ODM in het kader van publieksbereik meer met de boomstamboot doen. Dit heeft geresulteerd in dit afstudeeronderzoek ter afsluiting opleiding Archeologie op het Saxion te Deventer waarbij een reconstructietekening is gemaakt van de ODM IX in context met zijn landschappelijke omgeving.
De keuzes en stappen naar de tekening toe zijn vertegenwoordig in dit verantwoordingsdocument. Het doel van dit onderzoek is om aan de hand van literatuur- en materiaalonderzoek een beeld te schetsen voor het publiek hoe de ODM IX gefunctioneerd heeft in relatie tot zijn natuurlijke omgeving. Dit doel wordt bereikt door het uitvoeren van materiaal- en literatuuronderzoek naar de kernelementen waaruit de reconstructietekening is opgebouwd. De elementen bestaan uit de boomstamboot, de geomorfologie van de Maas, de flora, de fauna en de antropologische vondsten. Tijdens het uitvoeren van dit onderzoek is naar voren gekomen dat een groot aantal gegevens niet beschikbaar waren of ontbraken.
In het verantwoordingsdocument is getracht per element een overzicht te creëren van wat terug te zien is in de reconstructie. Het onderzoek gaat eerst in op de ODM IX. De datering van de ODM IX blijft onduidelijk en is gebaseerd op de datering van de verlande restgeul waarin hij is aangetroffen. Wel is naar voren gekomen dat de boomstamboot kenmerken heeft van Romeinse boomstamboten. Daarom zijn parallellen getrokken met andere Romeinse boomstamboten binnen en buiten Nederland. De constructie van de ODM IX vertoont overeenkomsten in de materialen van spijkers en de vorm van de spanten. Vervolgens is de geomorfologie van de archeologische vindplaats van de ODM IX onderzocht. Na het uitvoeren van literatuuronderzoek laten de resultaten een meanderend rivierengebied zien waar de Maas op een natuurlijke wijze kon ontwikkelen. Hierbij is de geomorfologie van een meanderend rivierengebied onderzocht om een beeld te vormen van hoe het landschap eruit heeft gezien. Vervolgens zijn de geomorfologische elementen opgedeeld in lage natte en droge hoge gronden. Vervolgens is met archeobotanisch onderzoek van referentiecasussen en literatuuronderzoek een koppeling gemaakt tussen de geomorfologische elementen en de vegetatie die daar groeide. De vegetatie is daarna in context met archeozoölogisch onderzoek samengevoegd om een overzicht te creëren van de vissen, vogels en zoogdieren.
Ten slotte zijn menselijke vondsten die in de buurt van het ODM IX zijn opgegraven onderzocht en weergegeven in de tekening. De onderzoeksresultaten van de kernelementen in de tekening zijn vervolgens verantwoord. Hierbij is gekeken naar de keuzes in de vormgeving en opstelling van de tekening. Op basis van de onderzoeksresultaten en de bijbehorende verantwoording zijn de volgende aanbevelingen opgesteld. De datering van de ODM IX kon niet duidelijk worden bepaald door het ontbreken van gegevens. Om de datering te kunnen bepalen wordt aangeraden om dendrochronologisch onderzoek te laten uitvoeren. Daarnaast was het ten tijde van het afstudeeronderzoek ook niet mogelijk om de buitenkant van de ODM IX te analyseren. Het zal de kwaliteit van het onderzoek verbeteren als daar in toekomst verder onderzoek naar zal worden gedaan.
Verder kwam naar voren dat de archeobotanische en -zoölogische gegevens beperkt waren in de referentiecasussen. Aangeraden wordt om verder onderzoek te doen naar de flora en fauna in de directe landschappelijke omgeving van de ODM IX. Ten slotte zal de nauwkeurigheid van een nieuwe reconstructietekening worden verbeterd naar gelang het onderzoek naar de kernelementen