Samenvatting

Om de hbo-opleiding Archeologie af te ronden, werd van de student verwacht zelfstandig een onderzoek uit te voeren bij een archeologische instantie. Het afstudeeronderzoek, getiteld ‘Vroeg-Romeins handgevormd aardewerk uit de microregio Tiel’, is uitgevoerd bij ‘Aardewerk en Archeologie’ in de gemeente en stad Zutphen te Overijssel. Aardewerkspecialiste Julie van Kerckhove was hiervoor de directe opdrachtgever. Het afstudeeronderzoek vormt de basis voor een overzichtsartikel van Van Kerckhove, die zelf in opdracht van de Vrije Universiteit Amsterdam (VUhbs) een onderzoek uitvoert dat gesubsidieerd is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO. De titel van het NWO-onderzoek is: ‘Migratie in de Betuwe in de Vroeg-Romeinse Tijd, en in de Laat-Romeinse Tijd’. Het NWO-onderzoek richt zich op een onderbelicht onderwerp binnen de archeologie, namelijk: Vroeg-Romeins handgevormd aardewerk.
Het document is een verantwoordingsdocument van het afstudeeronderzoek, dat wordt aangeleverd bij het eindproduct, de catalogus voor het overzichtsartikel van Van Kerckhove. Het afstudeeronderzoek richt zich op Vroeg-Romeins handgevormd aardewerk verzameld op vier geselecteerde vindplaatsen uit de microregio Tiel, gelegen in de gemeente Tiel te Gelderland. De vier vindplaatsen zijn: Tiel-Medel-De Reth, Tiel-Oude Tielseweg, Tiel-Passewaaijse Hogeweg en Tiel-Medel De Rotonde.
Aan de hand van de hoeveelheid aangetroffen scherven Vroeg-Romeins handgevormd aardewerk bij de vindplaats Tiel-Medel-De Reth, kon een NWO-onderzoek worden opgezet naar dit aardewerk uit de politiek turbulente Vroeg-Romeinse Tijd. Bij het NWO-onderzoek wordt er van uitgegaan dat het mogelijk is om aan de hand van het handgevormd aardewerk is het mogelijk om migratie- en handelspatronen te achterhalen. Gedetailleerd onderzoek naar fragmenten van handgevormd aardewerk wordt haast nooit gedaan. Daar migratie en handel vitale onderzoeksonderwerpen zijn in de archeologie is onderzoek naar handgevormd aardewerk dus essentieel.
Het afstudeeronderzoek is opgebouwd aan de hand van eerder geformuleerde hoofd- en deelvragen in een plan van aanpak. De hoofdvraag is: ‘Is het Vroeg-Romeins handgevormd aardewerk, gevonden op de vier geselecteerde vindplaatsen in de microregio Tiel, lokaal vervaardigd of geïmporteerd?’ Om de hoofdvraag te beantwoorden worden de deelvragen onderverdeeld in verschillende schaalniveaus (op micro- en macroniveau). Het microniveau richt zich op het vondstmateriaal in de microregio Tiel, en het macroniveau gaat over het handgevormd aardewerk buiten de microregio Tiel.Het afstudeeronderzoek maakte voornamelijk gebruik van twee onderzoeksmethoden, een literatuurstudie en een materiaalstudie. Het doel van de literatuurstudie was om inzicht te krijgen in zowel mogelijke productiegebieden als vondstmateriaal van andere opgravingen. Bij de materiaalstudie wordt het geselecteerd vondstmateriaal onderzocht en geïdentificeerd. Door gebruik te maken van deze twee methoden zijn de aardewerkkenmerken geïdentificeerd en onderzocht (met nadruk op bakmilieu, oppervlaktebewerking, magering en additieven). Na de identificatie van het vondstmateriaal zijn alle scherven ingevoerd in een vondstendatabase. Uit de informatie van de vondstendatabase heeft de auteur kwantificerende tabellen opgesteld.Aan de hand van deze kwantificerende tabellen was het mogelijk een statistische analyse uit te voeren van het vondstmateriaal. De statistische analyse toont de verhoudingen bij elke aardewerkkenmerk. Uit de verhoudingen blijkt dat het aardewerk de overgang van IJzertijdaardewerk naar Vroeg-Romeins aardewerk reflecteert. Verder zijn bij de identificatie van vondstkenmerken van de scherven productiegebieden achterhaald. Enkele van de geïdentificeerde productiegebieden zijn Drenthe, Friesland en Groningen.Een later onderdeel