Samenvatting

In het kader van een afstudeerproject van de studie HBO-rechten aan Saxion Hogeschool te Enschede is onderzoek verricht naar de effectiviteit van het integriteitbeleid van Wetterskip Fryslân te Leeuwarden, en wel op vier onderwerpen, bekeken in samenhang met de organisatiecultuur. De vier onderwerpen zijn: het omgaan met (vertrouwelijke) informatie, de regeling nevenwerkzaamheden, de toegang tot een onafhankelijke vertrouwenspersoon en de procedure voor het melden van een vermoeden van een misstand (afgekort met meldprocedure).
Twee hoofdvragen staan in het onderzoek centraal. De eerste hoofdvraag is of de regelingen ten aanzien van de vier genoemde onderwerpen in de beleidsnota ‘Integriteit’ van Wetterskip Fryslân in overeenstemming zijn met het recht. Voor een van de onderwerpen, het laatste, is een bijzondere aanleiding. Op 1 juli 2016 is de Wet Huis voor klokkenluiders in werking getreden. Dat roept de vraag op of de klokkenluiderregeling van Wetterskip Fryslân, die uit 2009 dateert, daarmee overeenstemt. Uit rechtsbronnen- en literatuuronderzoek is gebleken dat het integriteitbeleid op alle onderwerpen aan de wet voldoet.
De tweede hoofdvraag is of het integriteitbeleid van Wetterskip Fryslân ten aanzien van de vier genoemde onderwerpen, bekeken in samenhang met de organisatiecultuur, effectief is. Ter beantwoording van deze vraag is documenten- en literatuuronderzoek gedaan en zijn interviews gehouden onder medewerkers en leidinggevenden. In het onderzoek worden de vier integriteitonderwerpen gezien als instrumenten om de drie beleidsdoelen, die Wetterskip Fryslân zich gesteld heeft, te bereiken. Gebleken is, dat de doelen met twee van de vier instrumenten slechts ten dele gehaald worden. Dat geldt voor de regeling nevenwerkzaamheden en voor de toegang tot een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Dat komt vooral door het gebrek aan informatie en communicatie over deze instrumenten in de organisatie. Met de beide andere instrumenten – omgaan met (vertrouwelijke) informatie en de procedure voor het omgaan met een vermoeden van een misstand – worden alle drie beleidsdoelen min of meer bereikt.
Een aspect van de tweede hoofdvraag van dit onderzoek is, welke relatie er is tussen de organisatiecultuur en integriteit bij Wetterskip Fryslân. Met het oog daarop zijn drie wezenlijke aspecten van de organisatiecultuur onderzocht: ‘vertrouwen’, ‘bespreekbaarheid/aanspreekbaarheid’ en ‘voorbeeldfunctie van bestuurders en leidinggevenden’. Hoewel het onderzoek zich beperkt tot drie cultuuraspecten, toont het aan dat er samenhang is tussen organisatiecultuur en integriteit bij Wetterskip Fryslân. Een andere conclusie is, dat de hierboven genoemde cultuuraspecten van groot belang zijn voor een effectieve werking van het integriteitbeleid.
Op basis van het onderzoek wordt een aantal suggesties gedaan ter verbetering van de huidige instrumenten. Tevens worden enkele aanbevelingen gepresenteerd om de effectiviteit van het integriteitbeleid te verhogen.