Samenvatting

Deze scriptie is tot stand gekomen in samenwerking tussen het Lectoraat Brain & Technologie aan de Hogeschool Saxion, te Deventer en de stichting Koninklijke Visio. Koninklijke Visio merkt bij hun cliënten dat zij moeilijkheden ervaren in de communicatie met anderen, omdat zij non-verbale informatie slecht of niet kunnen waarnemen. De opdrachtgever wilde graag onderzoek laten doen hoe mensen met een visuele beperking compenseren in het missen van visuele non-verbale signalen. Om de onderzoeksvraag “Welke compensatie strategieën voor visuele non-verbale signalen gebruiken mensen met een visuele beperking in de communicatie met anderen?” te beantwoorden, is er gebruik gemaakt van kwalitatief onderzoek door middel van semigestructureerd interview. Er zijn uiteindelijk 18 respondenten geïnterviewd die aan de criteria voldoen om aan dit onderzoek deel te kunnen nemen.
Uit de resultaten blijkt dat mensen die nog een restvisus hebben, bepaalde visuele non-verbale signalen met veel moeite kunnen herkennen. Toch laten de resultaten van het onderzoek zien dat alle respondenten (zowel met als vooral zonder restvisus) het meest hun gehoor gebruiken in de communicatie. Het gehoor is de meest gebruikte bron in de communicatie bij mensen met een visuele beperking. Daarnaast blijkt uit de resultaten dat verbale compensatie ook een belangrijke rol speelt net als het gehoor. Mensen met een visuele beperking gebruiken een combinatie uit auditieve en verbale compensatie.
De meerderheid van de respondenten vinden het moeilijk om in een groep te communiceren. Het is lastig om te bepalen wanneer de mensen aan de beurt zijn in een groep, wanneer zij worden aangesproken zonder bepaalde aanwijzing zoals bij naam worden geroepen. Daarnaast vertelt de meerderheid van de respondenten dat zij minder last in de communicatie met naasten en vrienden ervaren dan met onbekende mensen, omdat de naasten op de hoogte over de beperking zijn. Dat maakt dat mensen met een visuele beperking de communicatie met naasten makkelijker ervaren dan met onbekenden. Als laats is er ook onderzocht hoe mensen met een visuele beperking hun compensatie strategieën aanleren. Alle respondenten geven aan dat het aanleren automatisch gaat, vooral de compensatie met het gehoor. Het aanleren bestaat uit ervaring opdoen en oefenen welke manieren het meest geschikt zijn in het missen van visuele non-verbale signalen.  
Op basis van de resultaten kan geconcludeerd worden dat mensen met een visuele beperking auditieve en verbale compensatie gebruiken in de communicatie met anderen in het missen van visuele non-verbale signalen. Toch worden verschillende compensaties in verschillende situaties gebruikt en de informatie wordt verschillend begrepen en geïnterpreteerd. De aanbevelingen zijn geschreven aan de hand van deze resultaten en conclusies.