Samenvatting

Dit onderzoeksrapport is het eindresultaat van een onderzoek dat ik, Victor Tenbergen, heb uitgevoerd in opdracht van de gemeente Enschede. In het coalitieakkoord 2014-2018 is de vraag naar voren gekomen of een leegstandtaks ingevoerd kan worden binnen de gemeente Enschede om de winkelleegstand aan te pakken.
 
Tijdens dit onderzoek zijn er diverse actoren vanuit de gemeente Enschede geïnterviewd en zijn er gesprekken gevoerd met betrokkenen, vastgoedeigenaren en winkeliers. Met al deze partijen is een antwoord gezocht op de vraag:
 
“Hoe kan anno 2015 de leegstandtaks (zoals opgenomen in het coalitieakkoord 2014-2018) door de gemeente Enschede ingezet worden naast de andere beschikbare instrumenten om de winkelleegstand in het centrum van Enschede op een effectieve en efficiënte wijze aan te pakken?”
 
Voor dit onderzoek zijn meerdere interviews afgenomen, is een actorenanalyse en een instrumentenanalyse opgesteld en is er deskresearch uitgevoerd. Met de informatie die voortvloeit uit deze onderzoeksmethoden is een antwoord gegeven op de probleemstelling.
 
Voor het analyseren van de interviews is gebruik gemaakt van een zogenaamde coderingstabel. Hierin zijn de interviewvragen opgenomen waarna de essentie van de antwoorden van de geïnterviewde actoren is weergegeven. Vervolgens is deze coderingstabel gebruikt om een aantal conclusies uit de interviews te trekken.
 
De actorenanalyse is opgesteld met behulp van een document van ‘Belvedere’. Dit document is specifiek gericht op het opstellen van een actorenanalyse en is leidend geweest. De actorenanalyse geeft een duidelijk beeld van de betrokken partijen, hun belangen, de invloed die zijn uit kunnen oefenen en of er een basis voor samenwerking is tussen de partijen.
 
Tot slot is er nog een instrumentenanalyse gebruikt om de verschillende beschikbare instrumenten te analyseren. Voor het overzicht van instrumenten is gebruik gemaakt van de handreiking van de VNG: Leegstand te lijf. Uit deze instrumentenanalyse volgt een informatieve tabel die weergeeft waar de verschillende instrumenten voor gebruikt kunnen worden. Ook de leegstandtaks.
 
 
Uit het onderzoek is gebleken dat de leegstandtaks geen geschikt instrument is voor de gemeente Enschede om de winkelleegstand aan te pakken. Dit heeft meerdere oorzaken. De leegstandtaks is allereerst een uit België afkomstig instrument dat gericht is op de aanpak van leegstaande woningen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het ‘Gemeentelijk Basis Administratiesysteem’ (GBA) om woningen op te sporen zonder bewoners. Vervolgens worden deze woningen geïnspecteerd door een ambtenaar en worden passende maatregelen getroffen dan wel heffingen opgesteld.
Dit heeft allemaal echter betrekking op woningen. Een dergelijk systeem als het GBA bestaat niet voor leegstaande winkelpanden. Deze zullen handmatig geïnspecteerd moeten worden, er moet wet- en regelgeving geschreven worden en vervolgens moet er een boete/heffing opgelegd worden. Dit vereist allemaal een aanzienlijke hoeveelheid manuren die bij de gemeente Enschede niet beschikbaar is.