Samenvatting

De titel van dit kwantitatieve surveyonderzoek is ‘De cliënt als expert’. De gedachte achter deze titel is dat mensen met een visuele beperking experts zijn in het compenseren voor hun aandoening. Om deze reden kunnen zij als professional het beste advies geven aan andere visueel beperkten. Door bij hen na te gaan hoe zij omgaan met bepaalde problemen in non-verbale communicatie, kunnen deze methodes worden overgebracht aan andere cliënten. Uit onderzoek komt naar voren dat mensen met een visuele beperking een verminderde sociale competentie kunnen ontwikkelen mede dankzij het missen van bepaalde non-verbale signalen. Daarentegen blijkt dat veel visueel beperkten juist wél sociaal bekwaam zijn, omdat ze gedurende hun leven superieure verbale vaardigheden ontwikkelen. Zij leren zichzelf veel strategieën aan om te compenseren voor het missen van non-verbale communicatie. Teich (2019) heeft in haar onderzoek een groep cliënten geïnterviewd over deze compensatiestrategieën. Daaruit kwam naar voren dat er veel verschillende strategieën zijn die zij toepassen om beter te kunnen functioneren in communicatie. Koninklijke Visio is op dit moment bezig binnen het expertiseprogramma Kennen & Kunnen met het project ‘Non-verbale communicatie’ voor het ontwikkelen van een leerlijn voor kinderen en jongeren van 0 tot 20 jaar. Dit onderzoek bouwt mee aan de leerlijn door onderzoek te doen naar de compensatiestrategieën. Het onderzoek is opgesteld om de volgende hoofdvraag te kunnen beantwoorden: ‘Welke compensatiestrategieën voor non-verbale communicatie door mensen met een visuele beperking zijn bruikbaar voor het creëren van een leerlijn?’. Als eerste stap in het onderzoek is er een survey ontwikkeld gebaseerd op het onderzoek van Teich (2019) en is er literatuur onderzoek gedaan. Gebaseerd op de bevindingen van Teich is er vastgesteld dat er ook een persoonlijkheidsonderzoek moet worden gedaan. Deze is aanvullend op het surveyonderzoek uitgevoerd om zo een gedifferentieerd beeld te creëren van de cliënten. De individuele verschillen tussen cliënten hebben namelijk een effect op de toegepaste compensatiestrategieën, en zijn daarom waardevol voor de leerlijn van Koninklijke Visio. Uit het onderzoek kwam naar voren dat voornamelijk de stem een belangrijke compensatiestrategie is voor mensen met een visuele beperking. Zij pikken hieruit veel signalen op, en gebruiken dit om sociaal contact beter te laten verlopen. Dit is een kracht van de cliënten, en om deze reden is er aanbevolen om cliënten nog meer te trainen in het lezen van de stem. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een groepstraining. In deze groepstraining komen onderwerpen aanbod zoals het analyseren van de stem, de sociale psychologie, communicatie en de kracht van de cliënt. Zo gaan de cliënten van visueel beperkt, naar communicatief expert.