Samenvatting

In de Nederlandse landbouw zijn de gevolgen van een veranderend klimaat steeds meer merkbaar waardoor maatregelen genomen moeten worden om de negatieve effecten hiervan te verminderen en een klimaatrobuust landschap te creëren. Maatregelen die tot nu toe worden genomen komen bijvoorbeeld uit de gangbare, regeneratieve en natuurinclusieve landbouw. Echter is er onvoldoende overzicht in hoeverre deze maatregelen kunnen bijdragen aan een klimaatrobuust landschap en welke maatregelen al worden toegepast in de praktijk. Deze verkennende studie is een inventarisatie van maatregelen die de landbouw mogelijk klimaatrobuuster kunnen maken. Hiervoor is een overkoepelend overzicht gecreëerd van de diverse maatregelen en wat de effecten daarvan zijn op de thema’s als: bodemgezondheid, waterkwaliteit, en -kwantiteit, plantweerbaarheid, natuurwaarde en de gewaskwaliteit. Verder is door middel van interviews bij agrariërs geïnventariseerd welke maatregelen al toegepast worden, voor welke maatregelen de agrariërs openstaan en wat de eventuele belemmeringen zijn om meer maatregelen toe te passen. Tijdens dit onderzoek zijn 82 verschillende maatregelen gevonden die zijn verdeeld in verschillende clusters zoals beregenen, bufferzone, bodembetreding etc. De maatregelen bleken meer positieve dan negatieve effecten te vertonen op de verschillende thema’s en kunnen daardoor worden ingezet voor een klimaatrobuuste landbouw. De geïnterviewde agrariërs passen de meeste maatregelen die ingaan op de gewaskeuze. De maatregelen binnen het cluster bodembetreding hebben de meeste positieve effecten maar worden nog minimaal toegepast door de agrariërs. Om toekomstige effecten van klimaatverandering op te vangen is een klimaatrobuuste landbouw nodig. Dit onderzoek heeft aangetoond dat verschillende maatregelen ingezet kunnen worden om de klimaatrobuustheid van de landbouw te vergroten. Veel maatregelen worden door de geïnterviewde agrariërs al toegepast, echter wordt het nemen van meer maatregelen bemoeilijkt door belemmeringen zoals wisselende wetgeving, aanschafkosten en het verlies in opbrengst. Voor het creëren van een klimaatrobuuste landbouw is meer onderzoek nodig naar de kennishiaten van de effecten van maatregelen. Daarnaast is een onderlinge samenwerking van belang om de inzichten van de maatregeleffecten naar elkaar en de buitenwereld kenbaar te maken. Een klimaatrobuuste landbouw is niet alleen noodzakelijk voor de toekomstbestendigheid van de landbouw maar ook mogelijk.