Samenvatting

Het is voor veel leerlingen moeilijk om teksten uit tekstboeken te lezen. Volgens verschillende onderzoekers kan één van vele redenen hiervoor zijn, dat er op een voor leerlingen lastige wijze gebruik wordt gemaakt van zelfstandige naamwoorden. Dit fenomeen is vanuit verschillende perspectieven en onder verschillende noemers beschreven. Zowel de term naamwoordstijl als de termen nominalisatie en nominale groepen zijn hiervoor in gebruik. In dit onderzoek is gekozen voor de term nominalisatie. Er is gekeken of het gebruik van nominalisatie in een tekst effect heeft op het begrijpen van een tekst door leerlingen van verschillende leeftijden uit havo-klassen van middelbare scholen in Nederland. De aanleiding hiervoor komt zowel uit de theorie van schrijvers uit de hoek van de functionele grammatica, als uit de praktijk van het lesgeven op de RSG Slingerbos | Levant. Naar aanleiding van omschrijvingen uit de theorie zijn er voor dit onderzoek teksten en testen ontworpen om te kunnen meten of nominalisatie in teksten effect oplevert bij het begrijpen van teksten door leerlingen. Andere variabelen die in dit onderzoek zijn meegenomen zijn de voorkennis van de leerlingen, hun klas, leeftijd en de situationele interesse van de leerlingen voor de gelezen tekst. Data is verzameld door middel van het afnemen van een test over de voorkennis van leerlingen, een vragenlijst over de situationele interesse voor een tekst en een test van het tekstbegrip na het lezen van een tekst. De teksten gingen over twee onderwerpen, technische uitvindingen aan het begin van de Industriële Revolutie en de dekolonisatie na de Tweede Wereldoorlog. Deze teksten werden in twee condities aan leerlingen voorgelegd, zowel met als zonder nominalisatie. Naar aanleiding van de data wordt gesteld dat er geen significant verschil was op de scores voor de variabele tekstbegrip. Dit spreekt vooral vindingen uit de theorie over de functionele grammatica tegen, maar komt overeen met ander onderzoek dat geen effect heeft gevonden. De verschillen in scores die er wel zijn geven aanleiding tot discussie en verder onderzoek. Wel is gebleken dat de variabelen voorkennis en situationele interesse significante effecten hebben op tekstbegrip. Voor de eigen onderwijspraktijk nemen de onderzoekers mee dat het herkennen van de structuur van taal docenten kan helpen bij het begeleiden van leerlingen. Het belang van het onderzoek voor de eigen organisaties zou volgens de onderzoekers kunnen zijn dat kennis van taal docenten bij alle vakken kan helpen om beter les te geven. De theorie over dit onderwerp is ambivalent, aan de ene kant wordt door taalkundigen beweerd dat deze fenomenen een probleem zijn voor leerlingen. Aan de andere kant wijzen enkele onderzoeken erop dat dit probleem er in de praktijk niet is. Dit onderzoek onderschrijft vooral het laatste.