Samenvatting

Over de gehele wereld wordt al decennia lang onderzoek gedaan naar klimaatverandering en de effecten daarvan op mens en natuur. Ook in Nederland wordt veelvuldig onderzoek gedaan naar dit onderwerp, waaronder de effecten van klimaatverandering op de natuur in ons land. Een belangrijk ecosysteem waar de effecten van klimaatverandering goed zichtbaar zijn, zijn zandverstuivingen. Er komen diverse plant- en diersoorten op zandverstuivingen voor die zich aan dit unieke ecosysteem hebben aangepast. Zo ook de kleine heivlinder (Hipparchia statilinus) en heivlinder (Hipparchia semele). De dagvlindersoorten komen nu nog op de stuifzanden voor, maar er zijn grote zorgen over het voortbestaan van beide soorten in ons land. In dit literatuuronderzoek wordt onderzocht wat de reden voor deze achteruitgang is en hoe de toekomst van beide soorten in Nederland eruit ziet. Voor dit onderzoek zijn diverse online bibliotheken en databases doorzocht naar revelante Nederlands- of Engelstalige literatuur om de beantwoording van de hoofd- en deelvragen te onderbouwen. Vervolgens is ingezoomd en gekeken naar de effecten van klimatologische factoren op het macro- en microklimaat van de kleine heivlinder en heivlinder. Tevens is de huidige populatieontwikkeling van beide soorten bekeken. De kleine heivlinder heeft nog één populatie op het Kootwijkerzand, het grootste stuifzandlandschap van Europa. De kwaliteit van het leefgebied van de soort neemt de laatste jaren af. Dit komt met name door de vastlegging van zand door mossoorten. Problemen tijdens diverse levensstadia van de kleine heivlinder zorgen ervoor dat aantallen van de soort in rap tempo afnemen. De verwachting is dat de soort binnen een aantal jaar in Nederland is verdwenen. De toekomstige ontwikkeling van de heivlinder is iets positiever. De soort heeft nog meerdere populaties en meer individuen dan de kleine heivlinder. Tevens is het leefgebied van betere kwaliteit en heeft de heivlinder minder habitateisen dan de kleine heivlinder, waardoor de verwachting is dat de heivlinder de komende jaren niet uitsterft in Nederland. Het advies aan natuurbeheerders is dan ook om op korte termijn maatregelen voor de kleine heivlinder te treffen, zoals het plaggen van het stuifzand, het verwijderen van bomen en het plaatsen van meer nectarbronnen. Vervolgens kan gedacht worden aan een beheerplan op lange termijn, waarbij gekeken wordt naar uitbreiding van de populatie. Indien het voor de kleine heivlinder te laat is, kan het beheerplan ook voor de heivlinder worden toegepast, zodat de soort hopelijk zijn kwetsbare status kwijtraakt.